ตะเคียนหนู
ชื่อพื้นเมือง ขี้หมาเปียก เบน สำเราะ เอ็น ลื่นหมากเปียก เหว
เหียว แหว เอ็นมอญ เปอเยอ สะเร้า
ชื่อวิทยาศาสตร์ Anogeissus acuminata (Roxb.ex DC.)
Guil.&Perr. var. lanceolata C.B. Clarke
ชื่อวงศ์ COMBRETACEAE
สถานภาพ ไม้หวงห้ามธรรมดาประเภท ก.
นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ์
ในประเทศไทยพบทั่วไปตามป่าเบญจพรรณ ป่าดงดิบแล้ง
ในต่างประเทศพบที่อินเดีย พม่า กัมพูชา ลาว เวียดนาม
ลักษณะทั่วไป
ต้นไม้ ไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูง 15-25 เมตร ผลัดใบ เรือนยอดเป็นพุ่มกลม หรือรี ลำต้นเปลาตรง เปลือกนอกสีน้ำตาลจนถึงน้ำตาลดำ เปลือกในสีแดง กิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนยาวนุ่ม มองไกลๆเป็นสีเงินอมเขียว
ใบ ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปรีแกมรูปใบหอก กว้าง 1.5-2.5 ซม. ยาว 4.5-7 ซม.โคนใบสอบปลายใบเรียวแหลม แผ่นใบบาง หลังใบเกลี้ยง ท้องใบมีขนนุ่มสีเทาอมเหลือง หรือสีเงิน ขอบใบเรียบ เส้นแขนงใบข้างละ 6-12 เส้น ก้านใบยาว 3-5 มม.
ดอก ออกเป็นช่อแบบช่อกระจุกแน่นตามซอกใบ ช่อดอกกว้าง 1.5 ซม. โคนกลีบเลี้ยงเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น 5 แฉก ด้านในมีขนยาว ไม่มีกลีบดอก เกสรเพศผู้ 10 อัน ดอกบานเต็มที่กว้าง 2-3 มม. เมื่อออกดอกจะเห็นดอกสีเหลืออร่ามไปทั้งต้นเพราะว่าดอกเต็มกิ่งก้านที่ห้อยระโยงระยางไปหมด
ผล แห้งแบบมีปีก หลายผลอัดรวมเป็นทรงกลม ขนาด 1.5 ซม.ผลรูปรีมีปีกด้านข้าง 2 ปีก ส่วนบนเป็นติ่ง มีขนคลุม 1 เมล็ดต่อผล
ระยะเวลาการออกดอกและเป็นผล ออกดอก มค.-กพ. ผลแก่ พค-มิย.
การขยายพันธุ์ เพาะกล้าจากเมล็ดได้ง่ายๆ
ลักษณะเนื้อไม้
สีน้ำตาลดำ เสี้ยนสนเป็นคลื่น เนื้อค่อนข้างละเอียด
ชั้นคุณภาพ B
ลักษณะทางกายวิภาค ที่เห็นได้ด้วยแว่นขยายขนาด 10-15 เท่า
พอร์มีทั้งแบบ พอเดี่ยว(solitary pore) และ พอร์แฝด(multiple pore) แบบของการเรียงตัวไม่เด่นชัดการกระจายเป็นแบบกระจัดกระจาย(difuse porous) ขนาดพอร์ปานกลาง ภายในพอร์มีสารตกค้างเป็นบางพอร์ เส้นเรย์เห็นชัด มีสารตกค้างสีขาวแทรกในเส้นเรย์พาริงคิมาเป็นแบบรอบพอร์ (vasicentric parenchyma) และพาเรนคิมาแบบปีก(aliform parenchyma)
สกายสมบัติ
ความแน่น(กก./ลบ.ม.) 860 ความยกง่ายในการผึ่งไม้ ยาก การอบไม้ ตารางที่ 4
กลสมบัติ(strength properties) ชั้นความแข็งแรง(Strength group) A
แรงดัดสถิต(Static bending) มอดูลัสแตกร้าว(MOR) (MPa) 114 แห้ง(Air-Dry) มอดูลัสยืดหยุ่น(MOE) (MPa)9,267 แห้ง
แรงอัดขนานเสี้ยน(compression parallel to grain) (MPa) 39 แห้ง
แรงเฉือน(shear parallel) (MPa) 10.0 แห้ง
ความแข็ง(hardness) (N) 1,592 แห้ง
ความทนทานตามธรรมชาติ ปานกลาง 5.2 ปี การอาบน้ำยาไม้ ชั้นที่ 2
คุณสมบัติการใช้งาน การเลื่อย ไส เจาะ กลึง ขัดเงา ค่อนข้างยาก การเหนี่ยวตะปูดีมาก
การใช้ประโยชน์
ด้านเป็นสีย้อมผ้า ใบให้สีเขียวเหลือง เปลือกลำต้น ให้สีน้ำตาล เปลือกต้น น้ำฝาดจากเปลือกใช้ฟอกหนัง
ด้านการทำฟืนและถ่านไม้ เป็นไม้ฟืนให้ความร้อน 5,027 แคลอรี่/กรัม
ด้านเป็นไม้ประดับ เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางที่มีรูปทรงสวยงาม เรือนยอดกลม กิ่งก้านลู่พลิ้วตามลม มีดอกหนาแน่นแทบจะเรียกว่าท่วมต้น สีเหลืองอ่อน ๆ มีกลิ่นเฉพาะตัว ใช้พื้นที่ปลูกระหว่าง 4x4 เมตรได้
ด้านสมุนไพร ไม่พบรายงานการวิจัย