ตอนที่10 ตาเฒ่าพุฒ         

           ประเสริฐแจกจ่ายงานในหน้าที่หลักตามกระบวนการปลูกป่าปรับปรุงต้นน้ำ เป็นไปตามปกติ  ประเสริฐเจียดคนงานอีกกลุ่มหนึ่งไปแผ้วถางที่ดินที่เตรียมการจะสร้างหมู่บ้าน  คนงานในเรือนเพาะชำกล้าไม้ที่ค่อนข้างแก่และขี้โรคช่วยกันตากหญ้าคา ซึ่งมีคนงานเกี่ยวมาทิ้งไว้ให้ อีกกลุ่มหนึ่งเหลาก้านไม้ไผ่ขนาด 4 ศอก และอีกกลุ่มหนึ่งนั่งไพหญ้าคา ขนาด 4 ศอก

      บางคนก็จักตอกเอาไว้ใช้เวลาจะต้องมุงหลังคา  หลังแผ้วถางที่ที่จะสร้างหมู่บ้านแล้ว ประเสริฐปักหลักหมายแนวถนน  สนามโรงเรียน แปลงที่ดินเพื่อการสร้างบ้านใหม่  การจับจองจะใช้การจับเบอร์เพื่อความยุติธรรมว่าใครจะได้แปลงไหน 49 แปลงแรกที่ต้องสร้างบ้านแปลงเมือง อีก 101 แปลงที่เหลือให้กับบุตรธิดาคนละแปลง มีที่ว่างระหว่างบ้านแต่ละแปลงหลงกระเด็นอยู่บ้าง  บางที่ก็เป็นร่องน้ำเล็กๆ บางจุดก็เป็นจอมปลวกใหญ่ เป็นที่ดินโรงเรียนทั้งหมด

            มณีนั่งวาดผังคร่าวๆ หลายอย่างอยู่ในที่ทำการ ทองม้วนเดินยกน้ำเย็นมาเติมแล้วกระซิบบอก

            “หัวหน้า มีลุงคนหนึ่งมาสมัครงานค่ะ” มณีเงยหน้ามอง รีบยกมือไหว้ลุงแก่ๆ ที่ว่า

          “นั่งลุง ม้วนยกน้ำเย็นมาให้ลุงด้วย แล้วข้างนอกนั่น ใครล่ะครับ”

          “เมียกับลูกผม “ เสียงตอบสั่นเครือ

          มณีเหลือบตาพิจารณาลุงที่กำลังนั่งเก้าอี้ข้างหน้า ชายชราร่างสันทัดผิวดำแดงผิวหนังเหี่ยวย่น ผมขาวโพลนหยิกหยอย ปากกว้างหนาเตอะ น้ำหมากไหลรินอยู่มุมปาก ฟันจึงแดงกร่ำด้วยน้ำหมากแล้วหันไปมองผู้หญิงกลางคน ผมกระเซอะกระเซิงเหมือนไม่เคยหวีมาร้อยปี  เด็กหญิงเล็กๆ หน้าตาเหมือนลุงมาก ขี้เหร่เนะเลยละ

            ลุงนั่งมองหน้ามณีแล้วก็ไม่พูด แต่สายตาเพ่งมองหน้ามณีตลอดเวลา มณีต้องพยายามซักไซร้ไล่เรียง

          “ลุงชื่ออะไร อายุเท่าไรครับ?”

           “พุฒ  อายุ 74 ปี  เมียชื่อม้วน อายุ 47 ปี  ลูกชื่อตา อายุ 5 ขวบ”

          “บ้านเดิมอยู่ที่ไหนครับ”

         “ห้วยจอย ไม่มีที่ทำกิน ไม่มีบ้านอยู่ หอบเสื่อผืนหมอนใบมาแบบเสี่ยงตายเอาดาบหน้า มาหานี่จะขอทำงานด้วย อยู่ด้วย” ลุงพุฒพูดยาว เสียงสั่นเครือเหมือนประหม่า

            มณีอยากจะบอกลุงว่า อายุเกินกว่า 55 ปีเขาก็ไม่ให้รับแล้ว ผิดระเบียบของทางราชการเพราะว่าการจ้างแรงงานต้องการแรงงานที่แข็งแรง  มีประสิทธิภาพการทำงาน แต่พูดไม่ออกได้แต่มองลุงพุฒด้วยความรู้สึกรันทดในชะตากรรมของคนเราที่แตกต่างกัน

            “ลุงทำงานไหวหรือ?” มณีถามแล้วมองหน้า

            “ไหว” ลุงพุฒตอบสั้นๆ คำเดียว 

                  “พรุ่งนี้ออกงานป่า ถางไร่เลยนะ ทำเท่าคนหนุ่มเลยนะ” มณีฝืนเกี่ยงงาน

              “ได้” ลุงพุฒตอบแผ่วๆ แต่สบตานิ่ง    

               “ประเสริฐอยู่ไหม ทองม้วนเอ้ย”  มณีเหลียวไป เห็นประเสริฐเดินเข้ามาก็หันไปพูดต่อ 

              “ลุงพุฒกับครอบครัว ให้อยู่ห้องพัสดุไปก่อน รอบ้านใหม่ค่อยให้ลงบ้าน” ประเสริฐมองหน้าเหมือนจะถาม แต่ก็เงียบหันกลับพาลุงพุฒออกไป

               ลุงพุฒและครอบครัวตามประเสริฐไปเข้าห้องพัสดุ ประเสริฐเรียกวิเชียรมาสั่งให้ยกของไม่จำเป็นออกจากห้องพัสดุ เพื่อให้ลุงพุฒอยู่อาศัยได้สะดวกขึ้น  ประเสริฐให้ยืมอุปกรณ์การกินอยู่ซึ่งหมายถึงข้าวเหนียวด้วย     

              เช้าตรู่  ลุงพุฒ ยายม้วน ออกงานแต่เช้า เพราะว่ากินนอนที่ห้องพัสดุนี่เอง ตาเดินตามแม่ออกมาด้วย  แต่พอแม่จะออกงานก็ไปเล่นกับเด็กคนอื่นๆ ที่ยืนเกะกะทั่วไปหลายคน คนงานมาเข้างานแล้วก็เอะใจว่ามีคนงานใหม่หัวเถิกและแก่ชรามาก   วันนั้น ลุงพุฒกลับจากที่ทำงานถางป่าด้วยเวลาที่มณีเห็นแล้วงง

               “ลุงพุฒ ทำไม่ไหวหนีงานเหรอครับ?”

มณีอดใจไม่ไหวเดินไปถาม  ลุงพุฒกำลังจะเข้าห้องหยุดชะงักเหลียวมามอง  แล้วตอบพร้อมรอยยิ้มแดงแจ๋  แกคงไม่เคยแปรงฟันเอาเสียเลยน้ำหมากเกรอะกรัง

              “เสร็จแล้ว” แล้วก็หัวเราะแฮะๆ  มณีมองดูด้วยความรู้สึกสงสาร

คนงานเดินกลับกันมาเรื่อย ๆ ศรีวรรณแวะมารายงานหัวหน้าในที่ทำการหน่วย มณีถามทันที

            “เป็นไงบ้างศรีวรรณ ลุงพุฒกับป้าม้วน ไหวไหม?”

            “ลุงพุฒทำงานเสร็จก่อนเพื่อนครับ  เร็วกว่าหนุ่มสาวทุกคน ป้าม้วนอาการไม่ดี ถ้าจะต้องจัดงานให้ใหม่ครับ” ศรีวรรณรายงานตรงๆ

            มณีแกล้งลุงพุฒนานถึง 1 สัปดาห์ ไม่มีเสียงบ่นและมีแต่รายงานว่า ลุงพุฒแข็งมหากาฬ ป้าม้วนเหมือนเดิม  เกณฑ์อายุคนงานไม่เกิน 55 ปี ไม่งั้นจะทำงานไม่ไหว  แต่เฒ่าพุฒทำงานเสร็จเร็วยิ่งกว่าคนหนุ่มทุกคน

            “เป็นไงลุงพุฒ ไหวไหม?”มณีถามด้วยสายตาเอ็นดู  ยิ้มๆ

            “ไหว” แล้วยิ้มเห็นฟันแดงๆหลอๆ  มีคราบน้ำหมากเต็มฟัน

            “งานหนัก ตายแน่เลยนะ” มณีขู่ ลุงพุฒยิ้มแล้วหัวเราะหึๆๆ

             มณีสั่งงานใหม่ คราวนี้ให้ทั้งลุงพุฒและป้าม้วนเข้างานใน  คนงานได้ประสิทธิภาพหรือไม่ได้ แต่ถ้าคนไม่มีที่อยู่ ไม่มีที่จะทำกิน ต้องเอาไว้ก่อน ลุงพุฒจักตอกได้เร็ว ไม่มีอู้งาน ไม่พูดกับใคร ได้แต่ทำๆๆๆ ลุงพุฒสานตะกร้าใส่กล้าไม้ได้เร็วและดีกว่าทุกคน ลุงพุฒไพหญ้าคาได้เร็วและแน่นกว่าใคร 

            “แรงงานอายุน้อย ได้งานไม่แข็งเท่าลุงพุฒอายุเกิน นี่คือเรื่องจริงที่ภูพยับหมอก” ที่ป้ายเล็กๆ ติดประกาศข้างที่ทำการ   วันนี้มีข้อความว่า

           “จับสลากเลือกที่ปลูกบ้านและที่ดินทำกินคืนนี้  อย่าลืมและอย่าพลาด”

           ค่ำวันนี้ แสงจันทร์ส่องสว่างไปทั้งบริเวณที่ทำการ  ทุกคนสดชื่นและดวงตามีความหวัง การชุมนุมคืนนี้ไม่มีเสียงบ่นเบื่อและเสียงขี้เมาอาละวาด เพราะว่าวันนี้มีนัดจับสลากแปลงปลูกบ้านและที่ดินทำกิน  ไม่มีใครมีอภิสิทธิ์ ทุกครอบครัวมีสิทธิจับสลากได้เท่ากัน

            ประเสริฐม้วนกระดาษที่เขียนเบอร์ที่ดินอยู่อาศัยและที่ดินทำกินไว้แล้ว ใส่ในกล่องกระดาษ  มณีเรียกชื่อทีละครอบครัว  เสียงเฮดังขึ้นเป็นระยะเมื่อใครคนใดคนหนึ่งจับได้ แล้ววิ่งไปดูผังว่าแปลงบ้านของตัวเองอยู่ตรงไหน  ความโกลาหลเกิดขึ้นย่อยๆ แต่เรียบร้อยตามแผน ทุกคนได้ที่ดินอยู่อาศัยเพื่อสร้างบ้าน 100 ตารางวาเท่าๆ กัน คนไหนมีลูกมากก็ได้ที่ดินเผื่อให้ลูกมากตามไปด้วย  ที่ดินทำกินครอบครัวละ 15 ไร่  ที่ดินเป็นภูเขาอยู่ฝั่งขวาของห้วยสามสบเหนือแปลงปลูกป่าพ.ศ.2518

            “ลุงพุฒสมาชิกใหม่ล่าสุด จับเบอร์”

             มณีเรียกชื่อ ลุงพุฒเดินอมยิ้มด้วยความดีใจ  พลางจับกระดาษในกล่องแล้วยื่นให้ผู้ช่วยประเสริฐอ่าน

            “ลุงพุฒได้เบอร์ 12 สุดท้ายบ้านฝั่งตะวันออกครับ”

ลุงพุฒเดินยิ้มน้อยยิ้มใหญ่ กำกระดาษเบอร์แน่น เดินไปหาลูกสาวและเมียด้วยความสุข พลางก็พึมพำกับเมียเบาๆ

           “เรามีที่ดินปลูกบ้านแล้ว”

            มณีมองดูความสุขที่อาบไล้บนใบหน้าชาวบ้านที่กำลังมีความหวังเต็มเปี่ยม หัวใจพองโต มันยิ่งกว่าสารแห่งความสุขหลั่ง มันยิ่งกว่าได้รับเหรียญ หรือโล่ เป็นภาพความสวยงามจับใจ

            “พี่น้องครับ  คืนนี้ไม่มีหนังกระด้างฉายให้ดูนะครับ” มีเสียงอุทานดังลั่น

“ว้า!” 

            “แต่มีเรื่องที่ต้องคุยกันเพิ่มเติมหลายเรื่อง ผู้ช่วยเชิญครับ”

             มณีกลับไปนั่งที่เก้าอี้ทำงาน ปล่อยให้ประเสริฐแจกแจงงานพัฒนาที่ต้องทำทีละขั้นตอน

             “งานแรกคือ เร่งสร้างบ้านเรือนอยู่อาศัยก่อนรายการอื่นๆ  โดยจะเริ่มต้นที่แปลงที่ 1 ไล่ไปตามลำดับ  งานนี้เป็นงานพัฒนาในเวลากลางคืนนะครับ  ทุกคนทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ คนเฒ่าคนแก่ ต้องออกมาช่วยกันทำงาน แต่ถ้าใครที่พอมีแรงแล้วอยากจะลงมือสร้างเองได้ก็มาเบิกหญ้าคา ตอก ตะปู ได้เลย  เมื่อสร้างเสร็จหลังไหนใครจะย้ายเข้าไปก่อนก็ทำได้เลย ถ้าไม่กลัวผีที่ต้องไปอยู่โดดๆ”

ประเสริฐแหย่   เสียงเฮ…ดังขึ้น

            “เมื่อสร้างบ้านครบหมด รั้วบ้านเป็นไม้ไผ่ที่ป่าของเรามีอยู่มากมาย ทำให้เหมือนๆ กันจะดูสวยงาม เป็นระเบียบ และขอให้ทุกครอบครัวทำกันเองนะครับ  หลังจากสร้างบ้านก็เป็นถนนภายในหมู่บ้าน หน่วยงานเราไม่มีรถแทรกเตอร์กับเขาสักคัน แต่เรามีสองมือและจอบตรามือใช่ไหม? ขุดกันหมู่ละ 30 เมตรต่อคืน ”

ประเสริฐเปล่งเสียงค่อยๆ แต่ได้ยินกันทั่ว มีเสียงหัวเราะเรื่องขุดๆๆ

            “ส่วนถนนทางเข้าจากที่ทำการหน่วย  จะใช้แรงงานกลางวันของหลวงเสริมให้ทุกวัน เพราะว่ามันเป็นการขุดภูเขาสูงให้เป็นถนน ไม่ง่าย”   

            เช้าวันรุ่งขึ้น ประเสริฐสั่งการตามแผน  งานหลวงไม่ขาด งานราษฎร์ไม่ทิ้ง  หลังเลิกงานทุกคนลงบ้านทำงานพัฒนาตนเองกันเป็นที่ชื่นใจ  บางคนกลับจากป่าด้วยการแบกไม้ไผ่มาหลายลำ ยาวกว่า 6 เมตร บางคนขุดตอต้นชะอมมาปลูกริมรั้ว  บางคนโรยเม็ดมะขามเป็นแนวรั้ว 

            ทุกสิ้นเดือนมณีรายงานผลงานไปอย่างหนึ่งแต่ทำอีกอย่างหนึ่ง  ถนนในหมู่บ้านมณีส่งใบเสร็จเบิกเงินและรายงานว่า

            “ใช้แรงงานทำแนวกันไฟป่า และทางตรวจการณ์”
             อีกใบเป็นวัสดุ

            “ตะปู  ปูนซีเมนต์  ลวด  จอบ เสียม อีเตอร์ วงท่อขนาด 80 ซม.ทำเป็นรองรับน้ำไว้รดต้นกล้าในแปลงเพาะชำกล้าไม้ ซ่อมส้วมซึมที่ทำการ  กรุบ่อน้ำที่ขุดเพื่อหาน้ำสำรองไว้ใช้ในฤดูแล้ง”

             มณีรายงานการใช้งาน ทุกอย่างดูเหมือนทำการด้วยความถูกต้อง แต่ในความเป็นจริงมณีเบี่ยงเบนทุกประเด็นเพื่อการสร้างหมู่บ้านให้สำเร็จ

           “ใช่ ! มันคือการโกงเงินหลวงมาใช้สร้างหมู่บ้านเพื่อให้เป็นฐานกำลังแรงงานถาวร ไม่มีคนทำงาน การปลูกป่าก็ไปไม่รอด”

             มณีคิดเข้าข้างตนเองดื้อๆ ยังงั้นหรือ มันเป็นความจริงที่ปฏิเสธไม่ได้ว่า งานปลูกป่าต้องใช้แรงงานคน ถ้าช่วงจะปลูกต้นฝนแต่ไม่มีคนทำงานก็ต้องปลูกล่าออกไป ฝนหมดปลูกไปก็ตายมากกว่าโต สำนึกด้านดีตอกย้ำ โดยมณีแต่งตั้งให้ประเสริฐเป็นแม่ทัพใหญ่ผู้มีอำนาจบัญชาการได้อย่างเต็มที่

            “ผู้ช่วยครับ  บ่อน้ำกินน้ำใช้ทำอย่างไรครับ?” ชาวบ้านถามขึ้น

            “โน่นไง วงส้วมขนาด 80 ซม.เตรียมมาแล้ว  มีมากพอกับการขุดบ่อน่าจะ 2-3 บ่อ” ประเสริฐตอบ

            “ส้วมซึมดีที่สุด ผมอยากขอให้ทุกบ้านขุดกันเอง  ใครจะใช้วงท่อขนาด 80 ซม กี่วงมาแจ้งด้วยจะได้จัดหาให้” มณีย้ำ

            “เรื่องสายไฟฟ้าและอุปกรณ์แจ้งผมด้วยว่าแต่ละหลังคาต้องการกี่ดวง ฯลฯ ผมจะได้ไปหาซื้อมาเผื่อผ่อนส่งในอัตราต่ำๆ” มณีทิ้งท้าย

            และแล้วงานทุกขั้นตอนก็ดำเนินไปอย่างรวดเร็ว  แต่ยังมีงานที่ตกค้างคาใจคือ ต้องตอบคำถามให้ได้ว่า ทำไปทำไม

 

         มณีอยากจะบอกลุงว่า อายุเกินกว่า 55 ปีเขาก็ไม่ให้รับแล้ว ผิดระเบียบของทางราชการ