หน้าแรก
เว็บบอร์ด
บทความ
รวมรูปภาพ
ติดต่อเรา
ข่าวสาร
Big cleanning day ในผืนป่าอนุรักษ์
นโยบาย 5 ส.จากญี่ปุ่นถูกกำหนดเป็นเทคนิคการทำงานของระบบราชการไทยอย่างทั่วถึง สำนักงานถูกสะสาง สะดวก สะอาด ถูกสุขลักษณะและสร้างนิสัยได้อย่างจริงจังหรือไม่ เอกสารทางราชการสูญหายบ้างหรือไม่ เป็นแนวคิดที่นำมาใช้กับผืนป่าอนุรักษ์ได้อย่างไร กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช จะใช้นโยบาย 5 ส.มาประยุกต์ใช้ได้มากน้อยเพียงใด ต้องลองดู
ต้นตอแห่งนโยบาย 5 ส.
ญี่ปุ่นเป็นประเทศหนึ่งในโลกที่วิวัฒนาการทางความคิดแล้วแปลงมาเป็นแนวทางปฏิบัติที่เข้มข้น กระแสโลกาภิวัตน์หลากหลายเกิดจากญี่ปุ่น ล่าสุดก็ 5ส.ที่ฝึกเพื่อให้ไปสู่เป้าหมายสุดท้ายคือการสร้างนิสัย มีการกำหนดกรอบแนวคิด วิธีการปฏิบัติ ซึ่งถ้าปฏิบัติจนเกิดนิสัยย่อมสร้างนวัตกรรมใหม่โดยไม่ยาก และเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลอย่างยั่งยืน
ส.1 สะสาง คือการแยกของที่ต้องการออกจากของที่ไม่ต้องการและขจัดของที่ไม่ต้องการทิ้งไป
ส.2 สะดวก คือการจัดวางสิ่งของต่างๆในที่ทำงานให้เป็นระเบียบเพื่อความสะดวกและปลอดภัย
ส.3 สะอาด คือการทำความสะอาดเครื่องจักรอุปกรณ์ และสถานที่ทำงาน พร้อมทั้งตรวจสอบขจัดสาเหตุของความไม่สะอาดนั้นๆ
ส.4 สุขลักษณะ คือการรักษาความสะอาด ดูแลสถานที่ทำงานและปฏิบัติตนให้ถูกสุขลักษณะ
ส.5 สร้างนิสัย คือการรักษาและปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ 4ส.จนเป็นนิสัยและมีวินัยในการทำงาน
วิธีการปฏิบัติตามนโยบาย
การแปลงนโยบายเป็นแผนการปฏิบัติเป็นเรื่องละเอียดอ่อน อาจพลิกฟ้าหาทางลงตัวไม่ได้หรือไม่ตรงประเด็น บางทีการปฏิบัติก็ไปคนละทิศคนละทางเช่นเดียวกับคำว่า เศรษฐกิจพอเพียงลองดูจากการปฏิบัติจริงที่เกิดขึ้น แล้วพิจารณาได้ตามความคิดอิสระ
ในกรมอุทยานแห่งชาติ แต่ละสำนักซึ่งรวมถึงสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ 1-16 ด้วย มักจะกำหนดวันที่ต้องระดมสรรพกำลังมาทำการสะสาง ตั้งแต่เอกสารต่างๆ บางสำนักขนย้ายไปทิ้งที่อุทยานแห่งชาติพุทธฉาย(น้ำตกสามหลั่น) ถึงวันนี้เอกสารสำคัญแต่เก่าแก่อาจสูญหายไปหรือชำรุดจนพลิกฟ้าค้นคว้าหาอีกอีกไม่ได้ เพราะว่าไม่ได้ใช้การสะสางทางสมองและเทคโนโลยี ซึ่งอาจเก็บในแผ่นสมองอิเลคตรอนิคเป็นต้น
เช่น สำนักอนุรักษ์บางแห่ง อยากทำ 5 ส. โดยมีการตัดแต่งต้นไม้ในบริเวณสำนักงาน บางทีก็แทบจะขุดออก แต่ขึ้นชื่อว่าต้นไม้ตัดแล้วก็แตกขึ้นมาอีก จึงต้องมีการตัดด้วยการระดมลูกจ้างจากหน่วยงานสนามเข้ามาทำการแทนเจ้าหน้าที่ในที่ทำการที่ส่วนใหญ่เป็นผู้หญิงหรือข้าราชการ ส่วนที่ทำการในสนามทำกันหรือเปล่าหนอ มีการเข้าแถว ผู้บังคับบัญชากล่าวให้โอวาทแล้วบันทึกภาพรายงานผลงาน เป็นวัตรปฏิบัติที่มีรูปแบบคงที่ เป็นผลที่สืบทอดเจตนารมณ์ด้วยเจตนาที่จะแสดงให้เห็นว่า “ทำ” อีกไม่นานต่อมาก็มีการหยุดงานทั้งสำนักงานแล้วลงทำการ 5ส.เช่นเดิมอีกเป็นระยะๆ เป็นผลงานที่”ทำ”สม่ำเสมอ จนแทบจะเป็นปกติวิสัย
แต่การทำการ 5ส.เป็นระยะดังกล่าวกลับทำกันวนเวียนอยู่เช่นที่ว่านี้ มิได้เกิดมรรคผลจนถึงขั้นที่ 5 คือสร้างนิสัยให้ทำสม่ำเสมอจนไม่เกิดเป็นเรื่องรกเรื้อ นั่นคือเป้าหมายของนโยบาย 5ส.ของญี่ปุ่น ที่มุ่งเน้นการสร้างคนให้ทำงานเป็นระบบที่ไม่ต้องมานั่งแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า ทฤษฎีถูกแต่การปฏิบัติผิดหรือไม่
วิธีการ 5ส.ที่ต้องจดจำและทำให้เป็นนิสัย
สะสาง มีวิธีการคือ สำรวจสิ่งของเครื่องใช้ อุปกรณ์และเอกสารในที่ทำงานแล้วแยกของที่ต้องการและไม่ต้องการออกจากกัน เมื่อได้ความชัดเจนแล้วก็ลงมือขจัดสิ่งที่ไม่ต้องการออกไป เช่นมีไม้ต่างถิ่นกี่ชนิด มีสัตว์ต่างถิ่นกี่ชนิด มีการใช้สีทาอาคารสำนักงาน ป้ายบอกทาง ผิดหลักการจัดการอุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า
สะดวก มีวิธีการคือ ศึกษาวิธีการเก็บวางสิ่งของโดยคำนึงถึงความปลอดภัย คุณภาพ และประสิทธิภาพ แล้วกำหนดที่วางให้ชัดเจนโยคำนึงการใช้เนื้อที่ เช่นเก็บวางเครื่องมือดับไฟป่าให้สะดวกแก่การจะหยิบจับไปใช้งาน และรักษาคุณภาพของไว้ใช้ได้ยาวนาน ยิ่งมีการเขียนป้ายชื่อแสดงสถานที่วาง เก็บสิ่งของเครื่องใช้ก็ยิ่งง่ายต่อการจะใช้กรณีฉุกเฉิน
สะอาด มีวิธีการคือ ทำสถานที่ทำการบ้านพักลานละเล่นรอบกองไฟ ให้สะอาดปราศจากสิ่งที่อาจเป็นเชื้อโรค เชื้อไฟป่า แบ่งโซนนิ่งให้ชัดเจนว่าที่ไหนกิจกรรมอะไร ร้านอาหารมีขยะเน่าเหม็นก็ต้องหาทางกำจัดและป้องกัน ลานจอดรถ เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติสะอาดและสะดวก
ในการเดินเที่ยว
สุขลักษณะ มีวิธีการคือ ขจัดมลภาวะที่อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพและอนามัย อากาศไม่เป็นพิษ เสียงไม่ดังเกินกำหนด แสงสว่างกำลังพอดี ควัน เขม่า ที่เกิดจากการก่อไฟผิงหรือทำอาหาร ต้องดูสถานที่ตั้งและทิศทางลม
สร้างนิสัย มีวิธีการคือ ฝึกอบรมให้มีพื้นความรู้ความเข้าใจต่อกติกา กฎหมาย ระเบียบ มาตรฐานการทำงานต่างๆที่เกี่ยวข้อง จนเป็นนิสัยที่ไม่ต้องสั่งการเฉพาะกิจอีกต่อไป
5ส.ในผืนป่าอนุรักษ์ทุกประเภท
ในอุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เป็นพื้นที่ที่อยู่ในเขตป่าอนุรักษ์(โซนซี) กำหนดกฎหมายให้เป็นป่าอนุรักษ์ระดับประเทศเพื่อใช้เฉพาะ เป็นแหล่งที่อนุรักษ์ทุกสิ่งที่เป็นธรรมชาติดั้งเดิมโดยเฉพาะพืช สัตว์ และแม้แต่การสร้างสิ่งก่อสร้างที่แปลกประหลาด รวมถึงการใช้สีทาป้ายและอาคารทุกหลัง ที่ไม่กลมกลืนกับธรรมชาติและสอดคล้องกับหลักการจัดการผืนป่าอนุรักษ์สากล
แต่ทุกวันนี้ในผืนป่าอนุรักษ์ทั้งประเภทอุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ทั้งที่ประกาศเป็นป่าอนุรักษ์แล้วและเตรียมการประกาศ ล้วนแต่ตกแต่งพื้นที่ด้วยไม้ประดับต่างถิ่นกำเนิด เกือบทุกแห่งด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ หรือไม่มีพื้นความรู้เรื่องการจัดการป่าอนุรักษ์สากล แล้วกรมอุทยานแห่งชาติก็ไม่เคยประกาศห้ามหรือกำหนดทิศทาง หรือข้อตกลงใดๆที่สื่อได้ว่า เรื่องอย่างนี้ทำได้ เรื่องอย่างนี้ทำไม่ได้ เรื่องอย่างนี้ไม่ควรทำ เรื่องอบ่างนี้สมควรทำอย่างยิ่งยวด
เชื่อหรือไม่ว่า มรดกโลกทุกแห่งของประเทศไทย มีพันธุ์ไม้ต่างถิ่นปลูกกันเปรอะไปหมด เช่นเข้าอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ทางด้านปากช่อง จอดรถลงไปไหว้เจ้าพ่อเขาใหญ่ท่านก็จะเห็นต้นเทียนทองปลูกเป็นถวๆ ด้านซ้ายมือ ฝั่งเฉียงๆกับศาลเจ้าพ่อเขาใหญ่ หน้าเขาใหญ่ปลูกไม้ประดับก็พันธุ์ไม้ต่างถิ่น ต้นเสี้ยวดอกแดงหรือที่เรียกกันว่าชงโตดอกสีชมพูต้นเบ้อเริ่มเทิ้ม นั่นก็พันธุ์ไม้ต่างถิ่นกำเนิด ขึ้นไปที่จุดชมวิวก็จะพบว่า มีขยะแถวที่จอดรถทั่วไป
ไปจอดหน้าร้านอาหารหลังใหญ่โก้มาก วันก่อนมีต้นประดู้ดอกแดงปลูกโดยระดับบิ๊กๆ วันนี้หายไปแล้ว มีแต่พันธุ์ไม้ที่ปลูกใหม่ พันธุ์ไทยแท้ๆ ขอบคุณผู้ที่ทำการรักษาหน้าตาเขาใหญ่ ส่วนต้นขี้เหล็กอเมริกาที่ใกล้ผากล้วยไม้ หนาวหน้าก็คงชูช่อสีเหลืองอร่ามเหมือนที่ห้วยขาแข้ง และทั้งเขตรักษาพันธุ์และอุทยานแห่งชาติทั่วประเทศ ตกแต่งด้วยไม้ประดับต่างถิ่นเกือบร้อยเปอร์เซ็นต์ ไม่อับอายผมก็อับอายชาวต่างชาติบ้างเถอะครับ
ขยะเละเทะ สาวน้อยประแป้ง ถ้วยกาแฟเย็นหน้าโรงอาหาร
ถ้าอยากทราบความจริงละก้อ ต้องสั่งสำรวจแบบมีกำหนดเวลา แล้วก็จะทราบว่า ป่าอนุรักษ์แต่ละแห่งมีสิ่งแปลกปลอมทั้งพืช สัตว์ และมนุษย์ต่างถิ่นเข้าไปอยู่อาศัยมากน้อยเพียงใด เมื่อได้ข้อมูลพื้นฐานก็ใช้วิธีการ 5ส.ดำเนินการพร้อมๆกันทั่วประเทศ อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ ฯ ต้องแถลงข่าวให้สื่อมวลชนทราบจักได้เผยแพร่แก่สาธารณชนได้ทราบ เข้าใจ และยอมรับในทางปฏิบัติ ไม่เกิดความเข้าใจผิด หรือสับสน หลงผิดว่าเป็นการทำลายป่า
กำหนดเป็นวัน BIG CLEANNING DAY ทำการสะสางสิ่งแปลกปลอมออกไปจากสิ่งที่ต้องการ กำจัดด้วยการทำลายล้างจนถึงสูญพันธุ์ ถ้ากำหนดพื้นที่ป่าอนุรักษ์เฉพาะโซนซี ก็ควรจะระดมทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องดำเนินการไปในทิศทางเดียวกัน เพื่อให้ผืนป่าสะอาดปราศจากสิ่งแปลกปลอมนอกถิ่นกำเนิด เกิดความสะดวกแก่การจัดการ มีเอกภาพการบริหารทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ให้ถูกต้องตามหลักการจัดการอุทยานแห่งชาติ แต่ถ้าเป็นสิ่งสกปรกตามแหล่งท่องเที่ยวก็ขจัดออกไปให้ได้สุขลักษณะและสร้างนิสัยถาวร
และโปรดอย่าลืมCleanning ตัวตนและจิตใจของเจ้าหน้าที่ทุกระดับชั้นโดยเฉพาะระดับนักการเมือง ปลัดกระทรวงและอธิบดี ให้สะอาด บริสุทธิ์ สดใส ใฝ่คุณธรรม ซื่อสัตว์สุจริต และรักษ์ป่าอย่างแท้จริง วันนั้นแหละจะเกิดการสร้างนิสัยที่ดีได้ตลอดไป ไม่ต้องมีการปราศรัยปล่อยขบวนการทำเหมือนที่ทำๆกันอยู่ไม่ต้องบันทึกภาพแล้วรายงาน หากแต่ให้สื่อมวลชนทุกสาขาเขาไปบันทึกและนำเสนอกันเอง ว่า
วันนี้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช เขาได้กระทำการ 5 ส.คือ สะสาง สะดวก สะอาด ได้สุขลักษณะ และสร้างเป็นนิสัยที่ดีตลอดไปแล้ว ไร้วรนุชและโคตรวรนุชอีกต่อไป