กระดึง
ป่าน ศรนารายณ์
เครื่องโลหะหรือเครื่องไม้มักมีรูปคล้ายกระดิ่ง มีลูกกระทบแขวนอยู่ภายในหรือห้อยกระหนาบอยู่ภายนอก มักใช้แขวนคอสัตว์เช่นวัวควาย เพื่อให้เกิดเสียงดัง, โปง ก็ว่า. ข้อความข้างต้นนี้เป็นนิยามของราชบัณฑิตยสถานบัญญัติไว้
เมื่อป่านไปเที่ยวชมงานผีตาโขนที่อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย ปีที่ผ่านมา ความหมายผิดไปจากราชบัณฑิตนิดหนึ่ง เป็นการพัฒนาการที่หยิบจับจากวิถีชีวิตและภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้โดยแท้เทียวนะคะ ก็บรรดาผีๆที่ด่านซ้ายเขาเอากระดึงไม้ก็มี เหล็กหล่อก็มี นำมาแขวนเป็นอีกองค์ประกอบหนึ่งของตัวผีตาโขน วัวควายเขาแขวนกันอันเดียว แต่ผีตาโขนแขวนกันเป็นพวงรอบเอว บางคนก็ลีลาผูกจนย้อยลงมาถึงกล้ามก้นคนที่เป็นผี พอยักเอวยักไหล่ส่ายก้นก็ดังเกรียวกราว กรุ๊งกริ๊ง ไปไกล เป็นเสียงประกอบที่ฟังไพเราะเสนาะหูเชียวค่ะ
ยิ่งผีขี้เมายิ่งร้ายเลย ส่ายก้นส่ายเอวสะบัดช่อ เสียงกระดึงก็ยิ่งดังมากขึ้น เรียกร้องความสนใจได้พะเรอเกวียนด้วย ผีตาโขนบางตัวแต่งกันเสียสวยวิจิตร ลวดลายที่หน้ากากก็เด็ด และยิ่งก้าวไปไกลในเรื่องของศิลปะมากขึ้นทุกปี แต่สำหรับกระดึงแย่งจากวัวควายมาผูกจนกระทั่งวัวควายจะเดินไปใกล้หรือไกลก็ไม่มีเสียงเหมือนก่อน ช่วงผีตาโขนออกก็ผลัดแสดงสักครั้ง ปีละหน พี่ควายกับพี่วัวคงไม่ว่าหรอกนะจ๊ะ