ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้นที่ 3.แกลดดิโอลัส หรือซ่อนกลิ่นฝรั่ง
ชื่อสามัญ Gladiolus, Sword lilly, ซ่อนกลิ่นฝรั่ง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Gladiolus hybrida
ชื่อวงศ์ IRIDACEAE
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์ 250 ชนิดพบใน ซับ-ซาฮารา แอฟริกา 10 ชนิดพบในยูเรเซีย ปัจจุบันกระจายพันธุ์ไปทั่วโลก มีการผสมพันธุ์(คศ.1800)ลูกผสมมากมายหลายสายพันธุ์ หลายสีสัน มีทั้งพันธุ์เตี้ยและพันธุ์สูง ดอกใหญ่และดอกเล็ก
ลักษณะประจำพันธุ์
ต้น แกลดดิโอลัสเป็นพืชหลายฤดู มีหัว(Corm)เป็นลำต้นใต้ดิน หัวมีใบแห้ง 4-5 ใบ ลำต้นที่เห็นเป็นลำต้นเทียม(pseudostem) ราก จะงอกจากหัวใหญ่ที่ปลูกเพื่อดูดซึมอาหารแร่ธาตุเลี้ยงลำต้นแล้วแตกหัวเล็ก(cormel)ที่ปลายราก
หัวแกลดดิโอลัส
ใบ เลี้ยงเดี่ยว รูปดาบ(ชาวโรมันจึงเรียกว่าgladiolus)ปลายแหลม โคนใบทับซ้อนกันสองด้าน สีเขียว เกลี้ยง ยาว 25-40 ซม.
ดอก แทงช่อดอกโผล่ขึ้นมาที่ส่วนยอด กลม ดอกตูมมีกาบหุ้มสีเขียว กลีบดอกมี 2 วง กลีบดอกวงนอก 3 กลีบ กลีบดอกวงใน 3 กลีบ โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นหลอด กลีบดอกหนาเป็นมัน ขอบกลีบเป็นคลื่น ไม่เรียบ มีทั้งมีกลิ่นหอมและไม่มีกลิ่นหอม สีแดง เหลือง ขาว ม่วง ส้ม โอโรส สีอิฐ สีบานเย็น หรือหลายสีในดอกเดียวกัน ดอกย่อย 14-18 ดอก ออกเรียงสลับข้างเดียว ดอกสมบูรณ์เพศ เกสรผู้ 3 อันติดกับวงกลีบดอก เกสรเมีย 1 อัน ปลายแยกเป็น 3 อัน ดอกล่างสุดของช่อจะบานก่อน แล้วค่อย ๆ ทยอยบานไล่ขึ้นมาที่ปลายช่อ ออกดอกตั้งแต่ปลายฤดูร้อน-ฤดูใบไม้ผลิ
ผล ไม่ปรากฎรายงาน
แกลดดิโอลัวดอกเล็กสีเหลือง
การขยายพันธุ์ นิยมเพาะหัวย่อย(cormel)หรือเพาะหัวใหญ่(corm) ส่วนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อก็ทำได้ดี พันธุ์ดอกสีแดง ได้แก่ Oscar, San Soul, Red Beauty พันธุ์ดอกสีเหลือง ได้แก่ Junior Prom พันธุ์ดอกสีส้ม ได้แก่ Orange Gold พันธุ์ดอกสีขาว ได้แก่ Snow Princess
พันธุ์ดอกสีม่วง ได้แก่ Bovery Ann, Big Time เป็นต้น
สภาพพื้นที่ที่เหมาะสม ดินอุดมสมบูรณ์ อินทรีวัตถุหนาแน่น เก็บความชุ่มชื้นได้ดี แต่มีการระบาย
น้ำดี ปริมาณน้ำพอเพียง แสงแดดเต็มวัน ไม่มีลมพัดแรง อุณหภูมิกลางคืนต่ำ เช่นจังหวัดทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือปลูกได้ดี ความสูงไม่ปรากฏรายงาน
แกลดดิโอลัวสีโอโรส ดอกใหญ่
การใช้ประโยชน์
1.ปลูกเป็นไม้ประดับ นิยมปลูกลงแปลง ในจุดอับลมพัดผ่าน เนื่องเพราะว่าดอกแกลดดิโอลัสมีหลายสี ลำต้นสูงโดดเด่น เพิ่มความอลังการให้กับพื้นที่ที่ตกแต่งได้อย่างสวยงาม
2.ปลูกเป็นไม้ตัดดอก ปลูกลงแปลง ปักหลักยึดลำต้นและก้านช่อดอกให้ตรง ดอกบานจากข้างล่างขึ้นไป 4-5 ดอกก็เริ่มตัดขายได้ สามารถปลูกได้ทั่วไป ตั้งแต่ภาคเหนือ อีสาน และภาคกลางเช่นที่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม
3.ปลูกเป็นพืชสมุนไพร แก้ไข้ แก้โรคท้องร่วง แก้โรคบิด แก้โรคทางเดินอาหาร ริดสีดวงทวาร
4.ปลูกเป็นพืชอาหาร บางชนิดหัวใต้ดินกินได้ รสชาติเหมือนกินเชสนัทเผา นิยมกินกันกว้างขวางในแอฟริกา
การแตกดอกย่อยจากช่อดอก
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
ด้วยความนิยมชมชอบแกลดดิโอลัสมานาน คิดเอาเองว่าต้องปลูกเชียงใหม่หรือเมืองหนาว แต่กลับมาพบว่า ที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม ปลูกได้ดอกโตๆ สีสวยใสๆ ไม่ได้แตกต่างจากแกลดดิโอลัสทางเหนือหรือที่ส่งมาจากจีน ทำไม ?
เกสรแกลดดิโอลัส
ความคิดเดิมและข้อมูลเดิมที่กล่าวว่า เหนือและอีสานมีช่วงกลางคืนอุณหภูมิต่ำคงต้องเปลี่ยนไป พืชและสัตว์ล้วนมีการปรับตัวตามธรรมชาติได้เสมอ แต่ก็น่าเสียดายที่คณะศึกษาศาสตร์ กลับแอบปลูกดอกไม้เมืองหนาวหลายชนิดอยู่หลังมหาวิทยาลัย ซึ่งถ้านำมาปลูกทดลองเพื่อการศึกษาที่สวนสาธารณะด้านหน้า(เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ) จะกลายเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจของประชาชนได้อย่างดีเยี่ยม
แกลดดิโอลัส