ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้น 37.คำแดง
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ดอกคำแดง
ชื่อสามัญ กุหลาบพันปี กุหลาบแดง คำแดง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Rhododendron arboreum Sm.(1805) Subsp.delavayi.
ชื่อวงศ์ ERICACEAE
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์ สถานะภาพเป็นพืชหายาก
ในต่างประเทศ พบที่ อินเดีย เนปาล ภูฏาน เมียนมาร์ จีนตอนใต้แถบมณฑลยูนนาน และกุ้ยโจว
ในประเทศไทย พบที่ภาคเหนือของไทยโดยเฉพาะที่จังหวัดเชียงใหม่ บนอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ อุทยานแห่งชาติขุนแจ จังหวัดเชียงราย ขึ้นในป่าดงดิบเขา สันเขา หน้าผา ระดับความสูงจากน้ำทะเลปานกลาง 2,200-2,500 เมตร (Chamberlain, 1982)
ลักษณะประจำพันธุ์
ต้น เป็นไม้พุ่ม หรือไม้ต้นขนาดเล็กถึงขนาดใหญ่ สูง 1-30 ม. เปลือกสีเทา แตกเป็นร่องลึกตามยาว
ใบ เดี่ยว เรียงสลับเป็นกระจุกที่ปลายกิ่ง รูปขอบขนาน หรือรูปใบหอก ยาว 7-15.5 ซม. ท้องใบมีเกล็ดขุยหรือขนสีเทาอมสีน้ำตาลหนาแน่น หลังใบมีขุยสีขาวประปราย ก้านใบยาว 1-2 ซม. เส้นแขนงใบออกตรงข้ามหรือเยื้องเล็กน้อย 10-14 คู่
ดอก ออกเป็นช่อแน่นตามปลายกิ่ง มี 10-20 ดอก ก้านดอกยาว 0.5-1 ซม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีจำนวนอย่างละ 5 กลีบ กลีบเลี้ยงกลม ยาว 0.1-0.2 ซม. มีต่อมกระจาย กลีบดอกรูประฆัง หลอดกลีบยาว 1.5-3 ซม. กลีบเกือบกลม ยาว 1-2 ซม. มีต่อมน้ำต้อยเป็นแถบหรือจุดสีเข้มกระจาย เกสรเพศผู้ 10 อัน รังไข่มีขนสีขาว ปกคลุมหนาแน่น ออกดอก เดือน มกราคม-พฤษภาคม ดอกดกเต็มที่เดือนกุมภาพันธ์ .
ผล แบบแคปซูล ยาว 1.5-3 ซม. เมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก มีปีกบางใส
เปลือกนอกต้นคำแดง
สภาพพื้นที่ที่เหมาะสมและการขยายพันธุ์ ดินระบายน้ำดี บนพื้นที่สูงจากระดับน้ำทะเล 2,200-2,500 เมตร ดินเป็นกรดเล็กน้อย ปริมาณน้ำฝน 1,600 -2,000 มิลลิเมตร ความชุ่มชื้นสูง แสงแดดรำไรถึงเต็มวัน อุณหภูมิ 8-20 ‘C นิยมเพาะเมล็ด กิ่งปักชำหรือตอนกิ่งได้
ใบด้านบนกับด้านล่าง
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
การปลูกเป็นไม้ประดับ เป็นพันธุ์ไม้หายากที่ซ่อนตัวบนที่เขาสูง เป็นพืชหายาก เป็นไม้ในถิ่นกำเนิด รูปทรงต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง พุ่มแตกสวยงาม ดอกดกขนาดใหญ่ สีแดงสดใสและตระการตา แต่พื้นที่ปลูกควรอยู่บนภูเขาสูงๆ หนาวเย็นจัด ๆ สามารถนำไปปลูกประดับในป่าอนุรักษ์ได้อย่างดี และเพิ่มความน่าสนใจจากนักท่องเที่ยวได้สูง เพราะว่าเป็นไม้ดอกหายาก เว้นแต่หัวหน้าหน่วยงานจะขี้เกียจและขาดวิสัยทัศน์
การปลูกเป็นพืชสมุนไพร
ใบอ่อน ตำพอกแผล แก้ปวดศีรษะ
เปลือก น้ำคั้นจากเปลือกช่วยย่อยอาหาร ต้มสุกแก้ท้องร่วง แก้โรคบิด แก้ไอ ลดความอยากอาหาร ปรับสภาพประจำเดือนในสตรี
กลีบดอก แก้แค้นคอ
ใบ สุกกินได้ รสเปรี้ยว ใส่ปรุงรสเปรี้ยวในวุ้นฝรั่งได้ดี