แกงส้มดอกโสนชุบไข่ทอดกับปลานิลทอดกรอบ
ผักปลอดสารพิษตามฤดูกาล
โดย ลุงดำ คำโต เรื่อง-ภาพ
เมื่อฝนมาเยือนเดือนมิถุนายน ลุงดำถีบจักรยานสามล้อคู่กายไปตามถนนในสวนหย่อมที่ มล.ชูชาติ กำภู อดีตอธิการบดี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน ท่านได้วางแผนผัง “เกษตรานคร” ไว้อย่างสวยหรูและแหลมคมในเชิงวิสัยทัศน์และสติปัญญา ตราบถึงวันนี้ แผนผังสวนหย่อมที่ท่านได้วางไว้ยังรกร้างและไม่ได้รับการพัฒนาตามแผน เศร้า
ลุงดำเลี้ยวเข้าประตูหน้ามหาวิทยาลัยฝั่งถนนมาลัยแมน แล้วเลี้ยวขวาไปในทันทีที่หลุดป้อมยาม ถีบไปตามร่มไม้ชายคลองหน้ามหาวิทยาลัย ฝั่งซ้ายมือคือแผนผังสวนหย่อมที่กลายเป็นแหล่งนันทนาการของมหาวิทยาลัยและชุมชนใกล้เคียง เป็นที่เดิน วิ่ง ออกกำลังกายไปตามวัยของแต่ละคน มีเครื่องเล่นพร้อมสนองความต้องการ ฟรี
ลุงดำถีบสามล้อเลยไปจนถึงทางแยกซ้ายมือ เป็นทางลงลาดชันแต่ถีบสามล้อด้วยความชำนาญเสียแล้วก็เรื่องจิ๊บๆ ดงดอกโสนผุดขึ้นตามชายลำรางของสวนหย่อม ต้นเขียวๆอ่อนๆกำลังเติบโต โสนเป็นพืชน้ำพื้นบ้านที่อยู่คู่ชาวไทยมานานแสนนาน เมื่อถึงเวลาเมล็ดที่ร่วงหล่นลงในชายคลองหรือลำรางน้ำขังเมื่อพ้นปีมาแล้ว จะงอกและเติบโตตามวงจรชีวิตของเขา
เดือนกันยายน ลุงดำมั่นใจว่าต้นโสนชายลำรางน่าจะออกดอกแล้ว จึงถีบสามล้อพร้อมถุงพลาสติกเหลือใช้ ไปจอดตรงต้นที่กำลังออกดอกบานสะพรั่ง แล้วตั้งหน้าตั้งตาเก็บดอกบานและดอกตูม ไม่เหลือแม้กระทั่งยอดอ่อนๆของโสน ผมเก็บมาหมด ระหว่างที่เก็บไปก็นึกถึงอดีตตอนเด็กๆที่แม่ใช้ให้ไปเก็บดอกโสนที่คลองห้วยคันแหลน ช่วงหน้าโรงสีเอี่ยมถ่ายฮวด บ้านเกิด
เหมือนว่า คราใดที่ดอกโสนบาน ครานั้นพลันคิดถึงแม่และอดีตที่ผูกพัน ลุงดำแก่แล้วกระมังจึงมีจิตประหวัดถึงแต่เรื่องครั้งหลังอยู่บ่อยๆ
เมื่อเด็ดดอกโสนได้เต็มถุงก็เปลี่ยนถุงแล้วเก็บไปเผื่อเพื่อนบ้านร้านค้าของลุงดำ KU.27 ฟู๊ดเซ็นเตอร์บ้าง เจ๊หมวยแม่ค้าปิ้งไก่ย่างใต้สะพานลอยทางข้ามหน้าม.บ้าง น้องเปิ้ลคนงามสาวเชียงรายขายชาไข่มุกบ้าง น้องต่ายน้องแอ๊ะแม่ค้าขายข้าวขาหมูตุ๋นเชียงใหม่บ้าง ตามแต่ว่าจะมีใครได้รู้จักว่า “กินเป็น” ก็จะฝากให้ทุกครั้งที่มีของฟรี ทั้งจากสวนหลังบ้านและดงดอกโสนใน เกษตรานคร
สิ่งที่ลุงดำได้รับคือคำขอบคุณและรอยยิ้ม แค่นี้ลุงดำคนยากศิษย์เกาตรรุ่น 27 ก็มีความสุขใจแล้ว
วานนี้ ฝนพรำๆทำเอาใจฝ่อ แต่แล้วก็หยุดโปรยปราย เหลือเพียงละอองฝนปนลมที่พัดหวิวๆ ลุงดำถีบสามล้อไปเก็บที่เป้าหมายเดิม ได้มาเต็มถุง แวะซื้อปลานิลทอดจาตลาดนัดในเกษตรานคร 2 ตัว แล้วกลับบ้านทิวร์ไผ่โฮม ลงมือเตรียมเครื่องเคราที่ต้องใช้ น้ำพริกแกงส้มที่มีติดตู้เย็นเสมอ ไข่ไก่ 3 ฟอง มะขามเปียกแช่น้ำชามหนึ่ง ใบมะกรูดต้นหน้าบ้าน ใบกระเพราที่งอกไปทั่วสวน ได้ครบเครื่องก็ลงมือประกอบการ “แกงส้มดอกโสนชุบไข่ทอดกับปลานิลทอดกรอบ” ตามสูตร แม่เฮียะเปาอินทร์ที่เคยปรุงให้กิน
ตั้งกระทะ ใส่น้ำมันพืช(ไม่มีน้ำมันหมูแล้ว) ละเลงน้ำพริกแกงส้มลงในน้ำมัน ใช้ไฟอ่อนที่สุด ปล่อยให้น้ำมันร้อนๆกระจายและคั่วน้ำพริกจนแตกตัวและหอมชวนจาม จึงใส่ปลานิลทอดกรอบลงไป ใส่น้ำตามไปอีกชาม ทอกระทะทิ้งไว้ รอการทอดไข่ชุบดอกโสนที่กำลังหอมจนสุก จึงสับเป็นคำๆแล้วใส่ลงไปในกระทะแกงส้มที่ตั้งไฟรอ ปรุงน้ำมะขามเปียก น้ำตาลทราย ผงรสดีเท่าปลายนิ้วก้อย น้ำปลา และเมื่อได้รสเปรี้ยวนำเค็มตามก็รอจนเดือดพล่านจึงดับไปใส่ใบมะกรูดฉีก ใบกระเพราะสด ตามลงไป
แกงส้มคั่วพริกแกงก่อนปรุงเป็นสูตรที่แม่เฮียะปรุงเลี้ยงลูกๆตลอดมา ผมจำรสมือแม่ได้และติดรสมือแม่เหมือนเพื่อนๆที่ชอบรสมือแม่มาแต่เด็กจนแก่ เฮ้อ คนแก่นึกถึงความหลังอีกแล้วนะ โปรดอภัย