ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้น 106.แซลเวีย
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ชื่อสามัญ Salvia, Lee Scarlet Sage, Van Houttei
ชื่อวิทยาศาสตร์ Salvia splendens Sellow ex J.A. Schultes
ชื่อวงศ์ LABIATAE
ถิ่นกำเนิด พบที่ อเมริกาใต้ บราซิลตอนใต้ ขึ้นบนที่สูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 2,000-3,000 เมตร เมื่ออุณหภูมิอุ่นถึงร้อน
สถานภาพ ไม้ดอกล้มลุก ต่างถิ่นกำเนิด ไม่ควรนำไปปลูกประดับในป่าอนุรักษ์ประเภทอุทยานแห่งชาติและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทั้งสิ้น
ใบซัลเวียสีม่วง
ลักษณะประจำพันธ์
ต้น เป็นไม้พุ่มสูง 20-60 เซนติเมตา ลำต้นตั้งตรง มีทั้งพันธุ์ต้นเตี้ยและต้นสูง
ใบ ใบรูปไข่หรือหัวใจ ปลายแหลมถึงมน โคนมนหรือเว้า เนื้อใบบางสีเขียวเข้ม ขอบใบหยักก้านใบสั้น
ใบซัลเวียสีแดง
ดอก ดอกออกเป็นช่อแน่น กลีบเลี้ยงและกลีบดอกรูปถ้วยและมีสีเดียวกัน ดอกรูปปากเปิด โคนดอกเชื่อมติดกันเป็นรูปหลอด ปลายแยก 2 กลีบ ซัลเวียมีหลายสี เช่นขาว เขียวอ่อน ชมพู ส้ม ครีม ปูนแห้ง แดง และม่วง
ผล เมล็ดใหญ่ 750 เมล็ด/กรัม
ใบและดอกซัลเวียสีขาว
ปล.แซลเวียมีหลายชนิด เช่น S.coccinea Juss, ex Murray ช่อดอกโปร่ง กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีสีขาว ชมพู และแดง ทนร้อนได้ดี S.farinaceaBenth. Blue salvia, Mealy Sage มีช่อดอกเรียวยาว กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีสีขาว ฟ้าอ่อนถึงฟ้าอมม่วง กลางกลีบแต้มสีขาว
เมล็ด
พื้นที่เหมาะสมและการขยายพันธุ์ แสงแดดจัดเต็มวัน ปลูกกลางแจ้ง ดินปลูกชุ่มชื้น ระบายน้ำดี ออกดอกได้สวยงาม และมีระยะการออกดอกนานในช่วงฤดูหนาว ปลูกได้ทั้งบนที่สูงกว่า 1,000 เมตรและที่ต่ำกว่าการขยายพันธุ์ นิยมเพาะเมล็ด โดยไม่กลบเมล็ด เมล็ดงอกภายใน 12-15 วัน ย้ายปลูกอายุ 14-18 วัน เวลาเพาะ-ออกดอก 80-90 วัน
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
ผมรู้จักต้นซัลเวียเมื่อเข้าทำงานในกองอนุรักษ์ต้นน้ำ กรมป่าไม้ สมัยนายอุทัย จันผกา เป็นผู้อำนวยการ เนื่องจากโครงการหลวงพัฒนาต้นน้ำส่วนใหญ่อยู่บนเขาสูงกว่า 1000 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง เช่นดอยห้วยน้ำดัง ดอยสามหมื่น ดอยผ้าห่มปก ดอยเชียงดาว ฯลฯ ห่างไกลความเจริญ การคมนาคมแสนยากลำบาก เมื่อเข้าไปแล้วเหลียวไปทางไหนก็มีแต่เขาหัวโล้น
ท่านส่งเสริมการปลูกดอกไม้เมืองหนาวทั้งเพื่อความสวยงามของสำนักงานและตัดดอกขายให้กับชาวไทยภูเขา แซลเวียเป็นดอกไม้เพื่อปลูกประดับสำนักงานที่ให้สีสันสดใส ดอกดกและบานทน ท่านสั่งให้พวกเราชาวป่าไม้ต้นน้ำน่านไปดูงานที่เชียงราย-เชียงใหม่ จึงได้พบเห็นและยอมรับ นำมาปลูกประดับที่ทำการกันบ้าง สมัยนั้น ป่าต้นน้ำส่วนใหญ่จึงตกแต่งด้วยไม้ดอกเมืองหนาว
สรรพคุณสมุนไพร ยังไม่พบการศึกษาวิจัย แต่ให้คุณค่าทางจิตใจสูง