ดอกไม้เทศและดอกไม้ไทย
ต้น 115.ผักเสี้ยนฝรั่ง
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ชื่อสามัญ Spider Flower
ชื่อวิทยาศาสตร์ Cleome hassleriana Chodat
ชื่อวงศ์ CLEOMACEAE
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ในต่างประเทศ พบทั่วไปในทวีปอเมริกาใต้ หมู่เกาะเวสต์อินดีส
ในประเทศไทย นำเข้ามาปลูกประดับทั่วไปตั้งแต่ที่ราบจนถึงเขาสูง
การกระจายพันธุ์ ปลูกได้ทั่วไปในทุกภูมิภาคที่มีอากาศร้อน อบอุ่น ถึงเย็น เช่นดอยตุงหรือดอยอ่างขาง ดอยสุเทพ ฯลฯ
สถานภาพ จัดอยู่ในประเภทไม้ล้มลุก อายุสั้น เป็นพืชต่างถิ่นกำเนิด นำเข้ามาปลูกประดับทั่วไป
ลักษณะประจำพันธ์
ต้น เป็นไม้ดอกพุ่มสูง 1 – 1.5 ม. มีขนต่อมเหนียวละเอียดทั่วไป ลำต้นตั้งตรง
ใบ เป็นใบประกอบแบบนิ้วมือ มีใบย่อย 5-7 ใบ ก้านใบประกอบยาว 5-15 ซม.โคนมีหนามคล้ายหูใบ รูปใบหอกแคบหรือรูปซ้อน ปลายแหลม ขอบจักฟันเลื่อย ใบสีเขียว ใบแก่ด้านล่างมีหนามใต้ใบตามแกน
ดอก ออกเป็นช่อด้านบนยาว 30-40 ซม. มีใบประดับรูปไข่ขนาดเล็ก ก้านช่อดอกยาว 5 ซม.อัดตัวกันแน่นรอบแกน ช่อดอกแทรกด้วยฝัก รูปทรงกระบอก มีก้านยาว ดอกออกเป็นช่อกลมที่ปลายยอด ดอกย่อยมีกลีบดอกรูปซ้อน 4 กลีบ มีเกสรเพศผู้ 6 อัน ก้านชูอับเรณูรูปแถบยาว 1 ซม.ก้านชูเกสรเพศเมียยาว 1 ซม. กลีบดอกมีสีขาว ชมพูอ่อน-เข้ม และม่วง ดอกมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ
ผล เป็นฝักรูปทรงกระบอก ยาว 6 ซม. แตกผ่าซีกออกมีเมล็ดขนาดใหญ่ 700 เมล็ด/กรัม
สภาพที่เหมาะสมและการขยายพันธุ์ ชอบแสงแดดจัด ปลูกกลางแจ้ง ดินร่วนปนทราย ระบายน้ำดี การขยายพันธุ์ ด้วยการเพาะเมล็ด โดยกลบเมล็ดบาง ๆ เมล็ดงอกภายใน 5-7 วัน ย้ายปลูก
อายุ 21-35 วัน เวลาเพาะ-ออกดอก 70-90 วัน ห้ามเด็ดยอด ทรงพุ่มจะเปลี่ยนไป
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
ผมเคยไปเด็ดยอดและช่อดอกของผักเสี้ยนผีหรือผักเสี้ยนไทยให้แม่เพื่อเอามาดองน้ำข้าวจนมีรสเปรี้ยว แม่ชอบดองไว้กินกับน้ำพริกกะปิ พอผมเจอต้นผักเสี้ยนฝรั่ง ก็นึกถึงผักเสี้ยนไทยทุกทีเพราะว่ารูปทรงของใบและช่อดอกละม้ายคล้ายคลึงกัน แต่ผักเสี้ยนฝรั่ง ทั้งต้น ช่อดอก กลีบดอก ใหญ่กว่าและมีสีสันสวยงามกว่า ในการปลูกประดับ พบว่าส่วนใหญ่ปลูกเป็นไม้ประดับแบบลงแปลง ให้ความสวยงามตระการตาเช่นเดียวกับต้นฮอลลี่ฮอค แต่ปลูกง่ายให้สีสันสดใสและถ่ายรูปได้สวยงาม ในเอกสารต่างประเทศก็ไม่ปรากฏประโยชน์ทางโภชนาการหรือทางยาแต่อย่างใด