นกหัวขวานด่างแคระ
โดย ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
ชื่อสามัญ Grey-capped pygmy woodpecker, Grey-capped woodpecker
ชื่อวิทยาศาสตร์ Dendrocopos canicapillus Blyth,1845
ชื่อวงศ์ PICIDAE
ถิ่นกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ในต่างประเทศ พบได้ในป่าทุกประเภท ที่ราบถึงเขาสูง 1,830 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง เช่นอินเดีย เนปาล บังกลาเทศ บรูไน กัมพูชา อินโดนิเซีย จีน เกาหลี รัสเซีย ไต้หวัน และเวียดนาม
ในประเทศไทย พบทั่วไปในป่าโปร่ง และป่าแทบทุกชนิด
การกระจายพันธุ์ พบว่ามีการกระจายพันธุ์ไปทั่วโลกและทั่วทุกภาคของประเทสไทย
สถานภาพ นกประจำถิ่น พบบ่อย เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองตาม พรบ.สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ.2535 IUCN กำหนดให้อยู่ในบัญชีแดง
ลักษณะทั่วไป
เป็นนกขนาดเล็ก 13-15.5 ซม.หน้าผากถึงกระหม่อมสีเทา หน้าสีน้ำตาลหลังตาถึงท้ายทอยเป็นแถบขนสีขาว หลังดำมีลายขวางสีขาว ปีกดำมีจุดขาวเรียงกันเป็นแถบปีก อกสีน้ำตาลแกมเทา มีลายขีดสีดำกระจาย ไม่มีหงอน ปากแหลมแข็งแรงสีดำ ขาและนิ้ว 4 นิ้วสีดำ เล็บยาวโค้ง ตัวผู้ มีแถบสีแดงขนาดเล็กทางด้านข้างของหัว เสียงร้อง แหลม เร็ว “ชิ้ก-อิ๊ด ชิ้ก-อิ๊ด ชิ้ก-อิ๊ด”
พฤติกรรม ไต่หากินไปตามลำต้นต้นไม้ บินไปต้นโน้นต้นนี้ไว แถบถ่ายรูปไม่ทัน เหมือนบินโผจากต้นหนึ่งไปอีกต้นหนึ่ง บินไปก็ร้องไปด้วย ทำให้สังเกตได้ว่า เขากระโดดไปอยู่ต้นไหน ใช้ปากเจาะหาหนอนและแมลงไปเรื่อยๆ มด ปลวก ผึ้ง กินหมด พบออกหากินเป็นคู่ จับคู่และวางไข่ครั้งละ 2-3 ฟองบางคนว่า 4-5 ฟอง ทำรังสูง 5-10 เมตร ไข่สีขาว ฟักไข่ 12-13 วัน
บันทึกผู้เขียนและผู้ถ่าย
ทุกเย็น ผมถีบสามล้อแดงไปในวิทยาเขตกำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ผ่านถนนสายต้นแปรงล้างขวดคู่ขนาน เวลาราวๆ 17.30 น. แสงริบหรี่และท้องฟ้าทึมๆ พลันสายตาก็เหลือบไปเห็นนกหัวขวานด่างแคระ บินคู่กันไปตามลำต้นหลิว พร้อมกับเคาะด้วยปากไปตามเปลือกต้นหลิว แต่พอตั้งท่าจะถ่าย ก็ไต่ขึ้นไปทางด้านบน แล้วก็บินต่อไปอีกต้น ผมพยายามจะกดชัตเตอร์หลายครั้ง แต่ก็พลาดแล้วพลาดอีก ได้รูปมานี่ก็ถือว่า เฮงเต็มที ฮึ เจ้านกหัวขวานด่างแคระ ทำลุงได้หน้อ