นกจาบคาเล็ก เล็กแต่น่ารัก
โดยธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
แหล่งดูนกของผมคือมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม ซึ่งมีพื้นที่ 8,000 ไร่ มีอาคารที่เป็นตึกอยู่เป็นหย่อมๆ มีพื้นที่ทำการทดลองเรียนหรือฝึกงานของนิสิตเกษตรมากกว่า ประเภทแปลงนา สวนไม้ผลยืนต้น ไร่อ้อย ที่นำความชุ่มฉ่ำมาให้พื้นที่คือบ่อทดลองเลี้ยงปลาของคณะประมง และการตบแต่งพื้นที่ให้เป็นสวนหย่อมที่มีน้ำเป็นองค์ประกอบต้นไม้ใบหญ้า ผมจึงออกตระเวณหานกถ่ายได้ง่ายและพอรู้แหล่งที่พบครั้งหนึ่ง แต่ยังได้รูปไม่สาแก่ใจ ผมก็วนเวียนไปอีก ไปจนกว่าจะได้รูปภาพพอใจ
หางคู่กลางยาวกว่า
เจ้านกตัวเล็กๆ สีเขียว บินฉวัดเฉวียนไปมาตามคอกวัว ขอบถนนริมบ่อปลา เสียงร้องของเขาแหลมเล็ก กินแมลงตัวเล็กๆเป็นอาหาร โดยเฉพาะผึ้ง เขาจะชอบมาก ทำรังในโพรงดินลึกราวๆ 1 เมตรตามริมตลิ่งของบ่อหรือคลอง ไข่ครั้งละ 5-6 ฟอง ถือเป็นนกที่คล่องแคล่วมาก การบินฉวัดเฉวียนของเขาเร็วมาก แต่ที่พบว่าแปลกคือตกเวลาค่ำๆจะลงไปเล่นคลุกฝุ่นกลางถนนดิน
คาดดำครึ่งวงกลมชัดเจน
นกจาบคาเล็กมีชื่อสามัญว่า Green Bee-eater นกกินผึ้งนั่นแหละ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Merops orientalis อยู่ในวงศ์ MEROPIDAE (วงศ์นกจาบคา) ขนาด 20 ซม. ปากเรียวยาว ปลายปากแหลมโค้งนิดๆรูปร่างเพรียว ปีกยาว ปลายปีกแหลม หางคูในยาวยื่น ขนลำตัวสีเขียว กระหม่อมและท้ายทอยสีเหลืองทอง หรืออมส้มๆ มีแถบดำคาดตาจากโคนปากถึงกระหม่อม ใต้คางมีขนสีเขียวอมฟ้า มีสร้อยคอรูปครึ่งวงกลมสีดำใต้แผลงคอชัดเจน
ผมได้พบว่านกจาบคาเล็กมักบินไปหากินด้วยกันเป็นฝูงเล็กๆ 4-5 ตัว แต่บางทีก็พบอยู่เป็นกลุ่ม8-11 ตัว เกาะตามสายไฟ กิ่งไม้ ราวรั้วคอกวัว คอกม้า ที่เปิดโล่งแจ้ง นกจาบคาเล็กพบเห็นได้ง่ายมาก มีตั้งแต่ที่ราบลุ่มภาคกลางจนถึงภาคเหนือสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางถึง 1,500 เมตร เว้นแต่ภาคใต้ไม่พบเลย ต่างประเทศพบที่แอฟริกา ตะวันออกกลาง ตะวันตกเฉียงใต้ของจีน พม่า และอินโดจีน
จาบคาเล็ก เย็นๆชอบลงดิน
ถือเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ว่ากันด้วยความจริง ผมเห็นเขาบินไปบินมายังรู้สึกว่า นกอะไรหรือน่ารักจัง ด้วยเหตุนี้กระมังจึงต้องเก็บไว้ในประเภทสัตว์ป่าคุ้มครอง เพื่อประดับโลกให้สวยงาม อันที่จริงผมถ่ายรูปนกตัวนี้หลายครั้งมาก แต่ไม่แน่ใจว่าเป็นจาบคาชนิดไหนแน่ จนได้รูปที่เห็นครึ่งวงกลมสีดำใต้แผงคอจึงมั่นใจสุดๆ กลัวหน้าแตกถ้าระบุชนิดผิดจากรูปอิอิ โดยเฉพาะระหว่างตัวผู้กับตัวเมียแยกแยะไม่ออกเลย
ภาพที่เห็นนกจาบคาเล็กคลุกฝุ่น