นกกระสา(นวล) :กับนิทานอีสปเรื่องกบเลือกนาย
โดยธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
คืนหนึ่งนอนไม่หลับ ไม่หลับจนใกล้เวลาตีห้ากว่าๆ แทบว่าฟ้าใกล้จะสาง ตะวันเริ่มสาดแสงเรื่อเรืองทั้งที่อากาศเย็นสบายดี ผมตัดสินใจสะพายเป้กล้องถ่ายรูปใบเก่ง เดินข้ามถนนจากบ้านเข้าไปในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม อันเป็นโลกหนึ่งของผม ผมเดินไปเรื่อยๆตามถนนราดยางเส้นกลางของมหาวิทยาลัย ซ้ายมือผมเป็นสระน้ำกว้างพอควร ผมเห็นนกสองสามตัวยืนอยู่ริมขอบสระฝั่งตรงข้าม สีขาวนวลๆ
เขาจะยืนนิ่งอยู่ริมน้ำ รอจังหวะฉกปลาที่เป็นเหยื่อ
ผมเตรียมกล้องขนาดซูม 35 เท่าตัวถนัด แล้วเดินเลี่ยงๆบังๆกอไม้ใบหญ้าอย่างระมัดระวัง ได้จังหวะผมก็กดชัตเตอร์ทีละภาพ ๆ ผมไม่เคยรู้จักนกตัวนี้เลย แต่ผมก็มั่นใจว่าไม่ใช่นกกระยางแน่นอน ผมถ่ายรูปได้นกชนิดนี้สองตัวคล้ายคลึงกัน แต่ดูแล้วก็ไม่เหมือน หรืออาจจะเป็นตัวผู้กับตัวเมีย ในที่สุดผมเก็บความสงสัยเอาไว้ ตั้งหน้าตั้งตาถ่ายรูปให้ได้ภาพที่คมชัดที่สุดเท่าที่การถ่ายระยะไกลไม่มีขาตั้งกล้องจะทำได้
นี่ก็ถ่ายได้พร้อมๆกันที่สระหลังศูนย์เรียนรู้
ผมเดินกลับบ้านพัก แล้วส่งรูปนกคู่นี้ไปให้ประธานชมรมนก(KU.Bird Club)ของนิสิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์เจ้าเก่า คุณภาสุกานต์ ไชยแขวง(ไนต์) โทร.085-4704210 จึงได้คำตอบว่า คือ นกกระสานวล ผมกดอินเตอร์เนตต่อไปอีกจึงได้เรื่องราวของเขามานำเสนอ แต่แล้วผมก็นึกถึงนิทานอีสปที่เคยเรียนสมัยเด็กๆ เรื่องกบเลือกนาย มีตัวเอกของเรื่องคือเจ้านกกระสานี่เอง ส่วนมันจะเป็นนกกระสานวล หรือกระสาแดง ก็ตามแต่ แต่ในเรื่องผมไม่อยากเล่าเองเลย ผมขออนุญาตยกนิทานอีสปเรื่องเดิมมาให้อ่านประกอบไปด้วยเสียเลย คงไม่ว่ากัน เรื่องของมันมีอยู่ว่า
เห็นหางเปียของเขาไหม เท่ระเบิดเทิดเทิง
กาลครั้งหนึ่ง นานมาแล้ว มีกบฝูงหนึ่งอาศัยอยู่ในหนองน้ำใหญ่อย่างอิสระ เสรีไม่มีใครคอยบังคับเคี่ยวเข็ญ ทำให้รู้สึกว่าพวกตนช่างมีความสุขสบายเหลือคณา
อยู่ต่อมาพวกกบต่างปรึกษากัน ว่าการอยู่รวมกันเป็นฝูงใหญ่ควรจะมีหัวหน้าหรือพระราชาปกครองซึ่งนอกจากจะเกิดความเป็นระเบียบเรียบร้อยแล้วยังช่วยคุ้มครองป้องกันภัย อันตรายให้กับพวกตนได้อีกด้วย ครั้นมีความคิดเห็นตรงกันบรรดากบทั้งหลายจึงทำ ฏีกาถวายเทพเจ้าขอให้ช่วยส่งหัวหน้าหรือพระราชาที่มีความสามารถลงมาปกครองพวกตน
สุดหล่อนี่ถ่ายได้ตอนเช้าที่สระหลังศูนย์เรียนรู้
เทพเจ้ารู้ว่าพวกกบมีความเป็นอยู่สุขสบายกันจนเคยตัว ก็เลยนึกอยากมีหัวหน้าไปอย่างนั้นเอง ไม่ได้คิดจริงจังอะไร จึงประทานท่อนซุงให้หล่นจากฟาดฟ้าตกลงสู่หนองน้ำเสียงดังโครมใหญ่เกิดคลื่นขนาดมหึมา พวกกบพากันตกใจกลัวรีบดำหนีไปหลบก้นสระ เมื่อเห็นว่าน่าจะปลอดภัยแล้วจึงพากันโผล่ขึ้นมา ครั้นเห็นซุงท่อนใหญ่ก็รู้ว่าเป็นพระราชาที่เทพเจ้าประทานมาให้ ต่างพากันดีอกดีใจและให้ความเคารพนอบน้อมท่อนซุงนั้น
อยู่ต่อมาไม่นานมีกบตนหนึ่งเกิดใจกล้ากระโดดขึ้นไปเกาะบนท่อนซุงใหญ่ กับตัวอื่นๆเห็นว่าพระราชาของตนมิได้ว่ากล่าวอันใดก็พากันกระโดดตามขึ้นไปบ้าง
“พระราชาของเราองค์นี้ท่านก็ใจดีอยู่หรอก แต่ช่างอ่อนแอไม่เอาไหนเลย
วันๆได้แต่ลอยไปลอยมาแสนจะน่าเบื่อ” กบตัวหนึ่งกล่าวอย่างหมดความยำเกรง
“น่าจะไปร้องขอพระราชาองค์ใหม่ที่เข้มแข็งกว่านี้มาปกครองพวกเราดีกว่า ”
เมื่อพวกกบทำฎีกาถวายเพื่อขอพระราชาองค์ใหม่ เทพเจ้าทรงพิโรธเห็นว่าพวกกบไม่รู้จักพอใจในความเป็นอยู่ที่แสนสุขสบายของตน คราวนี้เลยส่งนกกระสาไปแทนท่อนซุง พวกกบในสระต่างถูกจับกินเป็นอาหารไม่เว้นแต่ละวัน เมื่อได้รับความเดือดร้อนจึงพากันทูลขอพระราชาองค์ใหม่จากเทพเจ้าอีกครั้ง
ถ่ายได้ไกลๆที่สถานีวิจัยประมงซึ่งมีบ่อทดลองเลี้ยงปลา
“เมื่อเจ้าไม่พอใจสภาพความเป็นอยู่เดิมของตน” เทพเจ้าตวาดเสียงดังลงมาจากฟากฟ้า ” ก็จงทนอยู่กับสภาพที่พวกเจ้าร้องขอไปเถอะ..”
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า: การไม่รู้จักพอใจในสิ่งที่ตนเป็นหรือที่ตนมีอยู่ เที่ยวร้องขอในสิ่งที่ต้องการไม่รู้จบสิ้น ย่อมเกิดผลร้ายติดตามมาในที่สุด
นกกระสานวล อยู่ในวงศ์นกยาง (ARDEIDAE) ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Ardea cinerea แต่เป็นนกที่มีขนาดใหญ่จากหัวถึงหาง 96-102 ซม. ปากยาวสีเหลือง คอยาว ขายาว ม่านตาสีเหลือง เหนือคิ้วมีแถบสีดำพาดเฉียงขึ้น และท้ายทอยมีเปียยาวสลวย หลังสีเทานวล ใต้ท้องสีขาวกว่า และมีริ้วสลวยสวยแปลกตาห้อยเหมือนภู่ ใต้คอมีริ้วสีดำ ขอบปีกมีสีดำ
พฤติกรรมเหมือนนกวงศ์ยาง ชอบยืนจับจ้องอยู่ตามขอบสระหรือแหล่งน้ำ แต่ไม่ยืนขาเดียวอย่างนกวงศ์ยาง เวลาหากินชอบช่วงเช้าๆและเย็นๆ การถ่ายภาพจึงค่อนข้างยากเพราะว่าแสงที่อ่อนมากๆ อาหารโปรดเป็นปลา กุ้ง แม้แต่ไส้เดือน กิ้งกือ แมลงตัวเล็กๆ เวลาต้องระแวดระวังภัยจะยึดคอยาวๆขึ้นดู
ส่วนเวลาบินเหยียดคอและขาเป็นแนวค่อนข้างตรง จับคอนนอนบนต้นไม้กับหมู่นกยาง นกปากห่าง นกอ้ายงั้ว ฯลฯ การจับคู่ผสมพันธุ์ช่วงนี้แหละที่ละนิสัยอยู่โดดเดี่ยวมาจับกันเป็นคู่ ซึ่งส่วนใหญ่จะผสมพันธุ์กันช่วงหน้าฝน แล้วทำรังปะปนกับนกอื่นๆ กิ่งไม้วางรองรังแบบง่ายๆ ไม่พิถีพิถันอย่างนกกระจาบธรรมดา
เป็นนกอพยพที่มาไกลจากแอฟริกา อินเดีย อินโดจีนและยุโรป พบทั่วไปตามหนองน้ำใหญ่ๆในประเทศไทย แต่เป็นนกที่มีสถานะภาพเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าพ.ศ.2535
เกาะคอนนอนกับนกวงศ์ยางที่ดงไม้ใกล้สระบัวหน้าม.ช่วงเช้าตรู่