สมุนไพรในวัดปลักไม้ลาย
ธงชัย เปาอินทร์ เรื่อง-ภาพ
นานมาแล้ว วัดเป็นแหล่งเรียนรู้และบำบัดรักษา ทั้งด้วยธรรมะและยาสมุนไพรไทย เป็นความผูกพันระหว่างวัดในพุทธศาสนา และชุมชนคนใกล้วัด ในบ้านเรา วัดจำนวนไม่น้อยมีพระสงฆ์ที่ร่ำเรียนตำราแพทย์แผนไทยจากวัดโพธิ์ จากตำราในสมุดข่อย จากตำราแพทย์แผนไทยต่างๆ จนตราบทุกวันนี้ แพทย์แผนปัจจุบันกลับย้อยรอยมุ่งศึกษาค้นคว้าตัวยาจากตำราแพทย์แผนโบราณมากมาย เรื่องนี้ขจรขจายไปไกลถึงต่างประเทศเกือบทั่วโลก
เมื่อครั้งอดีตกาล หมอชีวกโกมารภัจจ์ ซึ่งเป็นบุตรบุญธรรมของเจ้าชายอภัยราชกุมาร พระราชนัดดาของพระเจ้าพิมพิสารแห่งแคว้นมคธ ประเทศอินเดีย(เดิม) ได้ไปศึกษาวิชาแพทย์ที่สำนักอาจารย์
โศกนารถกรรมเกิดขึ้นเมื่อพระพุทธเจ้าทรงเสด็จสู่ปรินิพพาน ณ กรุงกุสินารา ในวันเพ็ญเดือน 6 หมอชีวกพยายามจะถวายโอสถแด่พระสมณะโคดม แต่พระองค์มิทรงรับเพราะกำหนดปรินิพพานไว้มั่นแล้ว ซึ่งเรื่องนี้ยังความโสมนัสแก่หมอชีวกเป็นที่สุด จึงได้หลีกลี้หนีไปจำศีลภาวนาอยู่ในถ้ำ และรจนาตำราแพทย์ไว้มากมาย อันเป็นตำราที่ทรงคุณค่าแก่อนุชนรุ่นต่อๆมาอย่างประเมินค่ามิได้ เรื่องนี้คงไม่มีใครกล้าโต้แย้งเป็นแน่ ของแท้ครับ
กาลต่อมาเมื่อพระพุทธศาสนาแผ่ไพศาลไปทุกหย่อมหญ้า วัดจึงมิใช่เพียงที่บำบัดรักษาทางจิตใจ หากแต่ได้มีการศึกษาและใช้วิชาจากการเรียนรู้แพทย์แผนโบราณอย่างกว้างขวาง สำหรับในประเทศไทยแล้ว ต้องยอมรับครับว่า วัดโพธิ์ท่าเตียนหรือวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เป็นต้นแบบตำราแพทย์แผนไทยที่สำคัญยิ่ง
จึงมีพระหมอเกิดขึ้นในวัดหลายแห่งทั่วราชอาณาจักร เป็นที่เคารพและนับถือ มีการบำบัดรักษาอย่างได้ผลและเชื่อถือได้ แทบทุกภาคในประเทศทีเดียว
ต่อเมื่อวิทยาศาสตร์ก้าวหน้า การเข้าถึงยาง่าย สะดวก และดูดี คนทั้งโลกก็นิยมชมชอบจนลืมไปว่า แพทย์แผนโบราณที่ผ่านมานั้น ใช้ได้ผลเช่นกัน
แต่เมื่อวิวัฒนาการไปกว้างไกลยิ่งขึ้น กลับกลายเป็นหันเหมาหาแพทย์ทางเลือก ถึงขนาดมีการตั้งเป็นสถาบันแพทย์แผนไทยในหน่วยราชการ มีการตั้งคณะศึกษาแพทย์ทางเลือกในมหาวิทยาลัย
ต้องยอมรับว่า พญ.
ต่อมามีตำรายาสมุนไพรถูกเขียนและตีพิมพ์เผยแพร่มากมาย ช่วยให้เกิดแหล่งเรียนรู้และขยายวงกว้างขวางมากยิ่งขึ้น บางตำราเน้นการปรุงประเภทยา บางตำราเน้นการนำเสนอให้รู้จักต้นไม้ที่เป็นสมุนไพรถูกต้อง มีการใช้ส่วนต่างๆตรงตามส่วนที่จะใช้ กำหนดขอบเขตการใช้อย่างถูกขนาด ไม่มากไปไม่น้อยไป ใช้ได้อย่างถูกวิธี เช่นให้ต้มดื่มน้ำ แต่กลับเอาไปฝนแล้วทาอาจเกิดผลกระทบได้ ประการสำคัญต้องใช้ให้ถูกกับโรคที่ส่ออาการชัดเจน
ในบรรดาวัดทั่วประเทศ มีจำนวนวัดมากมายทีเดียวที่เป็นทั้งแหล่งพืชสมุนไพร แหล่งผลิตชิ้นส่วนสมุนไพร แหล่งเรียนรู้ชนิดพืชสมุนไพร เช่นที่วัดปลักไม้ลาย 49 หมู่ที่ 6 ถนนมาลัยแมน กม.18 ตำบลทุ่งขวาง อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม 73140
นาย
“วัดปลักไม้ลายตั้งมาตั้งแต่ปีพ.ศ.2482 ปัจจุบันนี้ พระครูสุธรรมนาถ (สมนุก นาโถ) เป็นเจ้าอาวาส และท่านยังเป็นเจ้าคณะตำบลทุ่งขวาง ท่านได้เปิดผืนป่าธรรมชาติ 98 ไร่เศษ อันเป็นป่าที่ราบต่ำดั้งเดิมให้เป็นแหล่งเรียนรู้พืชสมุนไพร เพราะว่าท่านกลัวว่า หากไม่รู้จักชนิดพันธุ์พืชถูกต้องอาจจะเกิดผลร้ายต่อการนำไปปรุงเป็นสมุนไพรได้ ที่นี่ท่านจึงมีป้ายสื่อความหมายและมีวิทยากรนำชมคือผม ให้แก่ผู้ที่จะเข้ามาเรียนรู้ตลอดเวลา ทุกวัน ไม่มีวันหยุด”
“พันธุ์ไม้ป่าในวัดปลักไม้ลายนี่มีทั้งไม้ล้มลุกอายุสั้น อายุยาวหลายปี ไม้เลื้อย ไม้พุ่ม ไม้ต้นขนาดเล็ก ขนาดกลาง และขนาดใหญ่หลายคนโอบ กว่า 500 ชนิดครับ เช่นที่เห็นอยู่ใกล้ตัวก็จำพวกขัดมอญ ตระกูลขิงข่าไพล เสี้ยว ขี้เหล็กป่า กระโดน มะเกลือ มะค่าโมง แดง อ้อยช้าง ก๋างขี้มอด เถาวัลย์แดง ผักหวานป่า แจงดองดึง ตะโกนา ตะเคียนทอง ตะลุมพุก เถาวัลย์เปรียง สะเดา และทองหลางป่า ฯลฯ ท่านที่สนใจจะเรียนรู้มาพักค้างที่วัดได้ครับ ผมจะนำท่านชมและศึกษา”
“แต่อย่างไรก็ตาม กรุณาติดต่อขอเข้ามาศึกษาจากพระครูสุธรรมนาถ โทร.087-9012944 ส่วนจะสอบถามมาที่ผมก็ 089-8880087 ยินดีอำนวยความสะดวกครับ อ้อ เรื่องสมุนไพรที่มีจำหน่ายอยู่ตอนนี้ก็จำพวก กวาวเครือแดง สรรพคุณบำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง ช่วยเสริมฮอร์โมนเพศชาย กวาวเครือขาว สรรพคุณ บำรุงร่างกาย ช่วยทำให้ผิวพรรณเต่งตึง ช่วยเสริมฮอร์โมนเพศหญิง ยาบำรุงธาตุ สรรพคุณ บำรุงธาตุ เสริมสร้างภูมิให้ร่างกาย รักษาโรคภูมิแพ้ และยาแก้กษัย สรรพคุณ แก้กษัย เป็นต้น”
“ท่าพระครูได้สร้างเส้นทางเดินศึกษาสมุนไพรไว้อย่างทั่วถึงแทบทุกตารางนิ้ว แต่ระหว่างเดินยุงชุมเพราะว่าเป็นป่า ควรติดยากันยุงประเภททาหอมๆมาด้วย จะทำให้การเดินสนุกและไม่รำคาญ ส่วนกิจวัตรประจำของวัดปลักไม้ลายก็มีงานบุญทอดกฐินตามประเพณี ที่สร้างความฮือฮามากในวงการสงฆ์ก็การสวดปริวาสกรรมประจำทุกปี ปีนี้ก็ระหว่างวันที่ 1-10 ธันวาคม 2551 ครับ ญาติโยมที่ประสงค์จะร่วมทำบุญตักบาตรก็เดินทางมาได้เลย”
นาย
“ในการใช้ภาพถ่ายเป็นสื่อ ผมถ่ายรูปตามแนวทางที่นิวัตร เปาอินทร์ สอนไว้ ส่วนใหญ่จะถ่ายรูปเจาะลึกจนเห็นลายเส้นใบ เกสรดอกไม้ ขนตามส่วนต่างๆของพันธุ์ไม้ โดยยึดหลักการจำแนกพันธุ์ไม้คือ รูปทรงต้น สีของเปลือกนอก ลักษณะเปลือกนอก สีของเปลือกใน ใบ ดอก และผล เพื่อให้ได้รู้จักชนิดพันธุ์ไม้อย่างถูกต้องมากที่สุด”
วัดปลักไม้ลาย ช่วยให้การเรียนรู้ถูกต้องได้ ถ้าคุณอยากรู้และอยากเรียนจริงๆ