ขี้โย:ซิก้าคนเมืองเหนือ
โดยป่าน ศรนารายณ์ เรื่อง-ภาพ-ธงชัย เปาอินทร์
ไปอยู่เมืองเหนือมานานหลายสิบปี มีชีวิตวนเวียนจากจังหวัดหนึ่งไปยังอีกจังหวัดหนึ่ง จนถึงเวลาที่ต้องจรจากแต่ก็ยังกลับไปท่องเที่ยวเมืองเหนืออยู่อย่างเดิม ไปประชุมมูลนิธิเพื่อการศึกษาของเยาวชนแบบต่อเนื่องหรือไปประชุมมูลนิธิเพื่อผู้สูงอายุแบบบำนาญประชาชน เมืองเหนือที่ชื่อว่า น่าน
ไม่นานมานี้ได้ไปท่องเที่ยวเมืองปาย แล้วพบกับคุณพี่คนหนึ่ง อายุไล่เรี่ยกัน น่าจะ 65 ปีได้ กำลังเดินมาวัดน้ำฮู แต่ในปากคาบบุหรี่ขี้โยมวนโต และยาว
ได้เรื่องเลย ผมได้เห็นทั้งรูปและได้ดมทั้งกลิ่น ชัดเป๊ะ บุหรี่ขี้โยพันธุ์แท้แน่นอน ผมเดินดิ่งเข้าไปหาคุณพี่แล้วก็เอ่ยเอื้อนว่า
"อ้าย บุหรี่ขี้โยแม่นเกาะ" ชายคนนั้นหยุดกึก แล้วหันมาเสวนาด้วย
"แม่นแล้ว" ยิ้มสงสัยนิดๆ
"ใคร่ฮู้ว่าบุหรี่ขี้โยมีอะหยังประกอบกั๋น"
ผมจึงได้ความรู้เพิ่มเติมว่า ใบตองแห้งใช้มวนบุหรี่ ยาสูบพื้นเมืองหั่นฝอยเหมือนบุหรี่ทั่วๆไป แต่เนื้อยาสูบถูกผสมด้วยเปลือกของฝักแห้งมะขาม ไม่ได้เกี่ยงว่า มะขามหวานหรือมะขามเปรี้ยว และเนื้อไม้ส้มปี้ อันเป็นไม้ป่าชนิดหนึ่ง ป่นเป็นผงให้มากที่สุดเท่าที่จะป่นได้ เพื่อให้มวนเข้ากันได้กับยาสูบหั่นฝอย
"ใส่แล้วสูบชื่น(ใจ)ดี๊ มีกลิ่นส้มๆนิดๆ"