ขี้หนอน

ขี้หนอน

       

ชื่อพื้นเมือง      ขี้มอด
ชื่อวิทยาศาสตร์  Zollingeria dongnaiensis Pierre
ชื่อวงศ์             SAPINDACEAE
สถานภาพ         ไม้นอกประเภทหวงห้าม
นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ์
     ในประเทศ  ป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง
     ในต่างประเทศ  พม่า กัมพูชา เวียดนาม ลาว
ลักษณะทั่วไป
     ต้นไม้  ไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 20 เมตร ผลัดใบ เรือนยอดรูปไข่หรือเป็นพุ่มกลม โปร่ง เปลือกนอกสีเทาดำ เรียบ แตกเป็นสะเก็ดเล็ก ๆ มีรูระบายอากาศสีน้ำตาลทั่วไป เปลือกในสีขาว
     ใบ  ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงเวียนสลับมี 5-8 คุ๋ ใบย่อยเรียงตรงกันข้าม หรือเยื้องเล็กน้อย ใบรูปรีหรือรูปขอบขนาน กว้าง 2-6.5 ซม. ยาว 5-16 ซม. โคนใบเบี้ยว ปลายใบมนหรือสอบ หลังใบสีเขียวเป็นมัน ท้องใบมีขนสั้นนุ่ม แผ่นใบห่อเข้าเล็กน้อย ขอบใบเรียบ เส้นแขนงใบข้างละ 7-9 เส้น ก้านใบย่อยยาว 1-3 มม.
     ดอก  ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงตามซอกใบค่อนไปทางปลายกิ่ง ช่อดอกยาว 10-20 ซม. กลีบเลี้ยงสีเขียว 5 กลีบ ดอกบานเต็มที่กว้าง 3-4 ซม. ดอกสีขาวหรือสีเหลือง
     ผล   ผลแห้งมีปีกยาว 3 ปีก เรียงตามยาว เมล็ดกว้าง 1-2 ซ.ม. สีนำตาลอ่อน เมล็ดรูปไข่
ระยะเวลาการออกดอกและเป็นผล
      ออกดอก  ธ.ค.-ม.ค.
      ผลแก่      ก.พ.-เม.ย.
การขยายพันธุ์  เพาะกล้าจากเมล็ด
การใช้ประโยชน์
     ด้านเป็นไม้ประดับ  เป็นไม้ยืนต้นที่มีพุ่มใบหนา เรือนยอดค่อนข้างกลม ให้ร่มเงาได้ดี ปลูกง่ายโตเร็ว ใช้พื้นที่ปลูกขนาด 3x3 เมตรได้ ผลัดใบแล้วออกดอกขาวสะพรั่ง
     ด้านการเป็นฟืนและถ่านไม้  เป็นถ่านไม้ให้ความร้อน 6,989 แคลอรี/กรัม เป็นพื้นให้ความร้อน 4,543 แคลอรี/กรัม
     ด้านสมุนไพร สรรพคุณ
          เปลือก  แก้ไข้ คัดจมูก ดับพิษร้อน แก้หวัด หั่นเปลือกบาง ๆ แช่น้ำแล้วคนจนเกิดฟองสีขาว ฟองใช้พอกศีรษะเด็ก
          ใบ  แก้ร้อน
          ด่างไม้  แก้โรคกระษัย แก้นิ่ว ขับปัสสาวะ ขับมุตกิต
          ไม่ระบุส่วนที่ใช้  แก้หวัด คัดจมูก
ข้อมูลการวิจับที่สำคัญ
     สารเคมี  ไม่มีรายงานการวิจัย
     ฤทธิทางเภสัชวิทยา  ลดความดันโลหิต  ไม่พบความเป็นพิษ เมื่อให้สารสกัดใบด้วยเอธานอลและน้ำในขนาด 10 ก./กก. ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง